เรื่องของสี
วันศุกร์ที่ 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2558
ทัศนธาตุ
ทัศนธาตุกับการจัดองค์ประกอบศิลป์
องค์ประกอบศิลป์เป็นวิชาหรือทฤษฎีที่เกี่ยวกับการสร้างรูปทรงในงาน
การจัดองค์ประกอบศิลป์ เป็นการนำเอาทัศนธาตุ ได้แก่ จุด เส้น รูปร่าง รูปทรง
น้ำหนักอ่อน-แก่ พื้นที่ว่าง พื้นผิว และสี มาจัดวางสร้างรูปแบบต่างๆ อย่างลงตัว
เหมาะสมกลมกลืน งดงาม มีชีวิตชีวา ถูกต้องตามหลักเกณฑ์ของการจัดองค์ประกอบศิลป์
การจัดองค์ประกอบศิลป์นั้น
ถือว่าเป็นทฤษฎีเบื้องต้นของการสร้างสรรค์งานศิลปะ
เพราะเป็นแนวทางที่ศิลปินใช้เป็นหลักในการสร้างสรรค์งานและพิจารณาคุณค่าของงานศิลปะ
หลักในการจัดองค์ประกอบศิลป์ จะต้องคำนึงถึงหลักเกณฑ์เบื้องต้นในการจัดวาง ดังนี้
เอกภาพ (Unity)
เอกภาพ
หมายถึง ความเป็นหน่วยหรือเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน มีความกลมกลืนเข้ากันได้
เอกภาพในทางศิลปะ คือ การจัดภาพให้เกิดความสัมพันธ์อยู่ในกลุ่มเดียวกัน
ไม่กระจัดกระจายหรือก่อให้เกิดความสับสน มีความสัมพันธ์เชื่อมโยงกัน
แม้จะมีส่วนแตกแยกไปบ้างก็เป็นเพียงส่วนประกอบเท่านั้น แต่ดูผลรวมแล้วไม่เป็นลักษณะแบ่งแยก
สิ่งที่ควรคำนึง คือ ให้มีเพียงหน่วยเดียวเท่านั้น
จึงจะเกิดเอกภาพการจัดอย่างถูกต้อง
ความสมดุล (Balance)
ความสมดุลเป็นคุณสมบัติที่สำคัญอย่างหนึ่งในการจัดภาพ
ซึ่งการจัดภาพให้เกิดความสมดุลนั้นจะต้องยึดเอาศูนย์กลางของภาพหรือเส้นแบ่งกึ่งกลางภาพเป็นหลักในการแบ่ง
เพราะปกติงานศิลปะจะมีส่วนที่เป็นแกนกลางหรือศูนย์กลางทำให้แบ่งออกได้เป็นด้านซ้าย
ด้านขวา ด้านบน ด้านล่าง
จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องให้ทั้งสองด้านโดยเฉพาะด้ายซ้ายและด้านขวามีความสมดุลกัน
การจัดความสมดุลแบ่งออกเป็น 2 แบบ คือ
1)
ความสมดุลกันโดยจัดภาพให้มีรูปร่าง รูปทรง
หรือสีสันเหมือนกันทั้งซ้ายและขวา
2)
ความสมดุลกันโดยจัดภาพที่มีรูปร่าง รูปทรง
หรือสีสันด้ายซ้ายและขวาไม่เหมือนกัน แต่ให้
ความรู้สึกในการถ่วงน้ำหนักให้สมดุลกันได้
ที่มา : สุชาติ เถาทอง และคณะ. ทัศนศิลป์ ม.1. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : บริษัท ไทยร่มเกล้า จำกัด, 2552.
จังหวะและจุดสนใจ
(Rhythm
and Emphasis)
ในการจัดภาพควรจัดให้เกิดจังหวะและจุดสนใจประกอบกันไปด้วย
การจัดภาพให้มีจังหวะที่เหมาะสม กลมกลืนสวยงามนั้นจะต้องคำนึงถึงบริเวณว่างด้วย
จังหวะจึงเป็นการจัดภาพในลักษณะของการซ้ำที่เป็นระเบียบ
ได้รับรู้ถึงการเคลื่อนไหวต่อเนื่องของเส้น น้ำหนัก สีและรูปทรงจนเกิดเป็นจุดสนใจ
เช่น จังหวะของรูปร่าง รูปทรงที่เรียงกันแบบธรรมดา
จังหวะเรียงเชื่อมโยงและจังหวะของรูปร่าง รูปทรง ที่เรียงสลับ
ส่วนการจัดภาพให้เกิดจุดสนใจหรือจุดเด่นของภาพนั้น หมายถึง
การจัดองค์ประกอบเพื่อสร้างความหน่วยเดียวที่เด่นและน่าสนใจ
ซึ่งจะต้องมีการเน้นจุดเด่นหรือจุดสนใจให้เห็นชัดเจนกว่าส่วนย่อยที่เป็นจุดรองลงไป
โดยคำนึงถึงขนาดที่ใหญ่กว่า รวมทั้งความเข้มของสีที่เมื่อมองดูภาพแล้ว
จะทำให้สะอาดตา ทั้งนี้ตำแหน่งของจุดสนใจหรือจุดเด่นควรอยู่บริเวณศูนย์กลางของภาพ
แต่ไม่ควรจะอยู่ตรงกลางพอดี อาจจะให้อยู่เยื้องเล็กน้อยไปทางด้านใดด้านหนึ่งก็ได้
ความกลมกลืนและความขัดแย้ง
(Harmony
and Contrast)
ความกลมกลืน หมายถึง
การนำทัศนธาตุต่างๆ
ที่ต้องการสร้างสรรค์มาจัดองค์ประกอบให้ประสานกลมกลืนสอดคล้องสัมพันธ์เข้ากันได้
ความกลมกลืนมีหลายประเภท ไม่ว่าจะเป็นความกลมกลืนของเส้น รูปร่าง รูปทรง ลักษณะผิว
สี น้ำหนักอ่อน-แก่ และความกลมกลืนของเนื้อหาสาระทั้งหมด
ความขัดแย้ง หมายถึง
ความผิดแผกแตกต่างออกไปจากกลุ่มหรือส่วนรวมในลักษณะที่ ไม่เหมือนกัน
ไม่ว่าจะเป็นรูปทรงหรือเนื้อหาก็ตาม
การจัดองค์ประกอบศิลป์
บางครั้งความขัดแย้งกับความกลมกลืนก็มีความเกี่ยวข้องกัน เช่น
ถ้าส่วนมากหรือทั้งหมดมีความกลมกลืนกัน อาจทำให้เกิดความรู้สึกซ้ำซาก ไม่น่าสนใจ
ฉะนั้นจึงอาจออกแบบให้มีความแตกต่างหรือขัดแย้งกันบ้าง
ก็จะช่วยดึงดูดทำให้ผลงานเด่นสะดุดตา น่าสนใจ
สัดส่วน (Proportion)
สัดส่วน หมายถึง
การนำเอาส่วนประกอบต่างๆ มาจัดให้ได้สัดส่วนที่เหมาะสม
ซึ่งแสดงความสัมพันธ์กันของจำนวน ความกว้าง ยาว ลึก น้ำหนัก ขนาดของรูปทรงต่างๆ
สัดส่วนนับเป็นหลักสำคัญของการจัดภาพ ทำให้ชิ้นงานนั้นมีความสมบูรณ์และสัมพันธ์กลมกลืนกันอย่างงดงาม
เช่น สัดส่วนของมนุษย์กับที่อยู่อาศัย เครื่องใช้สอยและเสื้อผ้า
สัดส่วนในทางศิลปะเป็นเรื่องราวของความรู้สึกทางสุนทรียภาพ
การสมสัดส่วนนี้หมายรวมไปถึงความสัมพันธ์กันอย่างเหมาะสมกลมกลืนของสี แสง เงา
และทัศนธาตุอื่นๆ ด้วย
สมัครสมาชิก:
บทความ (Atom)